Srbija se nalazi na prostoru koji je sticajem okolnosti bio objekat u odnosima velikih sila, a duboka podeljenost karakteristična je za srpski mentalitet. Amerika i Rusija nisu samo geografski pojmovi, već metaforički prostori – zaključci su tribine "Građani Srbije između Istoka i Zapada: Poreklo i uzroci dilema" koju je organizovao Atlantski savet Srbije pod pokroviteljstvom Ambasade SAD u Medija centru.

Istoričar Čedomir Antić na početku svog izlaganja poručio je da je teško govoriti o istorijskim korenima tako složenih fenomena, poput naklanosti ili nenaklonost prema čitavom jednom delu planete zemlje. Kada je reč o Srbiji, on je istakao da bi bilo nepošteno reći da je ona ikada imala neki autohtoni anti-zapadni pokret.

- Srbija i srpski narod nalaze se na jednom prostoru koji je sticajem okolnosti, geopolitički smeštan i bio je neka vrsta objekta u odnosima velikih sila. To gde će se srpski narod naći u civilizacijskom smislu određeno je mnogo pre nego što je on stupio na istorijsku scenu. Sukob oko ovog poluostrva, ove oblasti, nastao je još u vreme podele Rimskog carstva i pre podele crkava – podsetio je Antić.

Kada je reč o dvadesetom veku, on je naveo da su Srbi učestvovali u oba svetska rata na ispravnoj strani i dodao da su u jednom ratu uspeli da ujedine Srbe i Jugoslovene po modelu zapada. Antić je rekao da nije moguće naći neki istočnjački ili ruski model u Srbiji devetnaestog veka i da je sve bilo zapadno, uključujući zakon o statusu crkve, koji je Knez Miloš prepisao od Holandije.

- Ipak, Srbima se stalno zamera što su nekakvi istočnjaci. Činjenica je: živeli smo mnogo duže u zajedničkoj državi sa Damaskom nego sa Zagrebom. To je istorijska činjenica, to ne možemo da prenebregnemo – naveo je Antić.

Psihoanalitičarka Ivanka Dunjić Jovanović, objasnila je da se sadržaj socijalno-nesvesnog u društvu najčešće kristališe oko kolektivne traume, u vidu značajnih istorijskih događaja koji su doneli masovne gubitke, poraze i poniženja na nivou nacije.

- Na nivou nacionalnog identiteta, socijalno-nesvesno se manifestuje u obliku različitih kooperacija, kao što su mitovi, predanja, bajke, narodne umotvorine, spomenici ali i predrasude, bojeći donekle mentalitet velikih grupa naroda – kazala je  Dunjić Jovanović.

Ona je ukazala da je duboka podeljenost karakteristična za srpski mentalitet, te da se ona ogleda u anegdoti “dva Srbina, tri partije” ili opomeni sa grba Srbije “samo sloga Srbina spašava”.

- Ona je ispunjena kroz dinastijske, zatim ideološke, a poslednjih decenija i kroz postojanje dve Srbije: jedne, nacionalističke i konzervativne i druge politički korektne i progresivne, između kojih je dijalog nemoguć – navela je Dunjić Jovanović.

Psiholog Dušan Stojnov kazao je da Amerika i Rusija po njegovom shvatanju nisu samo geografski pojmovi, već metaforički prostori. Prema njegovim rečima, Amerika u predstavama jednog dela srpske populacije simbolizuje prosperitet, standard, sigurnost, zaštitu i šansu za svakoga ko je spreman da se uklopi u njen “melting pot”.

- Dva marketinška slogana su ovde dominantna. Jedan je da su svi odnekud došli u Ameriku, i da u njoj niko nije stranac. To je možda nekad bilo tačno, ali se retko odnosilo na prvu generaciju emigranata koja je iskusila brojne strane bolne asimilacije. Druga je “američki san”, koji propoveda da svako ima mogućnost da uspe i da se popne do vrha, mada je verovatnoća da će se to desiti u individualnom slučaju veoma mala – obrazložio je Stojnov.

Prezviter Oliver Subotić o temi tribine govorio je kroz odnos Nikole Tesle prema srpstvu, Rusiji i Americi. On je rekao da je Tesla bio specifičan po tome što je bio izrazito ukorenjen u srpskom identitetu, a sa druge strane čovek kosmopolitiskog duha.

- Uspeo je da nađe balans između emotivnog odnosa, poštovanja i zahvalnosti prema carskoj Rusiji i ogromne zahvalnosti prema Americi kao državi koja mu je sve omogućila – zaključio je Subotić.

Tribina "Građani Srbije između Istoka i Zapada: Poreklo i uzroci dilema" jedan je u nizu događaja koji će u narednom periodu organizovati Atlantski savet Srbije.